De Zwitsers kiezen deze zondag  een nieuw parlement. Het deelnamepercentage zal maar met moeite de 50% bereiken. Verkiezingen hebben door de vele referenda en volksinitiatieven minder waarde dan in andere landen.  

Zwitsers moeten zo’n twee tot vier keer per jaar naar de stembus. Door referenda en volksinitiatieven worden zij concreet betrokken bij de beslissingen van de politiek.  Het referendum dat het minarettenverbod als gevolg had, in november 2009, trok 53,4% van de stemgerechtigen naar de stembus.

Dit was een uitzonderlijk hoog percentage. Bij de laatste parlementaire verkiezingen, in 2007, kwam 48,3% opdagen. De waarde van zo’n stembusgang is minder dan in andere landen, waar het volk eens in de vier of vijf jaar opgeroepen wordt. In Zwitserland is stemmen echter een ritueel, een gewoonte. 

30% van de Zwitsers hebben voor de dag des oordeels al gestemd, via brief. De stembussen sluiten zondag al om een uur, velen maken een paar dagen of zelfs weken van te voren al hun keuze. De laaste peilingen of uitspraken van politici in de media hebben dan ook veel minder invloed. Dit heeft natuurlijk ook te maken met het feit dat de verkiezing op zondag plaatsvindt.

De politiek in Zwitserland is bijzonder stabiel. In 1957 verzon men de formule magique, die ervoor zorgde dat de zeven ministerposten van de regering altijd evenredig verdeeld waren over de partijen. Als een minister opstapt moest de betreffende partij met een andere kandidaat komen. Echter, de opkomst van de populistische SVP/UDC* zorgde ervoor dat deze partij een tweede zetel in de regering kreeg in 2003. Zij verloor deze echter weer in 2008, door opsplitsing.  

De SVP/UDC, die voor een immigratiequota is – thema van een volgende gang naar de stembus – droomt van een nieuwe zetel in de regering,  maar het ziet ernaar uit dat haar aantal zetels in het parlement stabiel zal blijven.  Ze streeft naar 30% van de stemmen, in 2007 was dat 28,9%. Er zal volgens media en experts op de vleugels maar weinig verandering plaatsvinden.  

In het politieke midden wordt er echter wel een kleine aardsverschuiving verwacht. Zo dreigen de rechts liberalen minstens 5 van hun 31 zetels te verliezen, en hiermee een van hun twee ministerposten. De groene liberalen staan op winst. Zij genieten van de felle tegenstand van kernenergie. Al met al lijkt centrum-rechts als grote winnaar uit de bus te komen, verschil tussen taalgebieden is er maar weinig.

Overigens kiest Zwitserland de twee kamers van hun assemblée nationale: de Conseil National, waar de zetelverdeling evenredig plaatsvindt aan de stemmen van het volk (totaal 246 zetels), en de Conseil des Etats, waar elk kanton twee zetels heeft (totaal 46). Alle wetten moeten door beide kamers.  

Lees ook:

De harde realiteit van Zwitserse uitzettingcentra

En bekijk/volg de hashtag #swissnews op Twitter voor meer feitjes

* = SVP = Duitse naam, UDC = Franse naam

Elk jaar vinden er twee a vier verkiezingen plaats (referenda, volksinitiatieven), Zwitsers gaan dus veel vaker naar de stembus dan in andere landen. De waarde van zo’n landelijke verkiezing is dus ook lager dan in bijvoorbeeld Nederland, waar alles eens in de vier jaar gebeurd.

Daarnaast is, volgens een studie van de Universiteit van Lausanne uit 2008, de partijverdeling in de regering altijd stabiel geweest. Althans tot en met 2003. Toen zorgde een formule magique ervoor dat een afgetreden minsiter werd vervangen door iemand uit dezelfde partij. En dus hebben landelijke verkiezingen weinig invloed op de vorming van de regering.

Vandaag is dat anders. De SVP/UDC (bijna 30% van de stemmen volgens de peilingen) claimt een tweede van de zeven ministerposten.

In 2007 kwam 48,3% van de stembus.

Er gaan meer mannen dan vrouwen stemmen. Niet zo gek dat Pas sinds 1991 alle zwitserse vrouwen naar de stembus mogen.