Cogito ergo sum, ik denk dus ik ben, zei de Franse filosoof René Descartes. Vele kunstenaars zijn geïnspireerd geraakt door het citaat: Auguste Rodin, die op zijn beurt ingeving was voor de Britse kunstenaar Barry Flaganan, maker van het beeld ‘Thinker on a rock’, in de volksmond bekend als de Haas, op de Neude.

Op een kleine vijf honderd kilometer van de Neude oogt de diplomatenwijk in Parijs net even meer statig en chique dan de Neude, en het muurtje waarachter het voor malige hotel Biron, musée Rodin schuilt heeft veel weg van de Springweg, waar het Duitse huis en Hotel Karel V de blik van de voorbijganger ontspringen. Zo ontheemd ben ik niet, wanneer ik op een zonnige ochtend begin januari 2022 op zoek ga naar de inspiratiebron van ‘De haas’.

Verschuilt achter vier keurig afsgesneden struiken hurkt ‘Le penseur’ op zijn sokkel. De hand onder zijn kin. Een imposant bronzen beeld van Auguste Rodin, éen van de vooraanstaande kunstenaars uit zijn tijd. Hij was een kind van het impressionisme, een kunststroming die eind 19e eeuw ontstond uit de schilderkunst en zich verzette tegen de academische kunst. Het was een tijd waarin kunstenaars zich moesten heruitvinden: zij kregen ‘concurrentie’ van fotografen, de camera obscura was net uitgevonden. En dus moest hij grootser denken, anti-conformistisch.

De maker van ‘Thinker on a rock’ , de Britse kunstenaar Barry Flaganan was (hij is in 2009 overleden) van mindere faam en van een andere tijd. Hij maakte graag hazen: het beeld op de Neude is éen van de zes versies van dit kunstwerk. Het Utrechtse exemplaar won in 2000 een referendum, 3000 stemmen gaven hem het recht om plaats te nemen op de Neude. De oorspronkelijke denker van Rodin toverde Flaganan om tot een mager, denkend beest, met een lege blik vooruitkijkend, verdwaald in gedachten.  Als het symbool voor Utrecht: creatief en mysterieus, maar ook dat van het verzet, eigenzinnigheid. Op het drukke Neude heeft hij alle gelegenheid tot cogiteren: de meeste voorbijgangers negeren hem.

Er zijn meer verschillen te ontdekken tussen de beelden van Rodin en Flagannan: Le Penseur van Rodin is gespierd, gebruikt al zijn krachten, zijn vezels voor zijn denkende daad. Tegelijkertijd maakt zijn naaktheid hem kwetsbaar, authentiek. De Utrechtse haas oogt door zijn magere voorkomen, met dunne armen en benen, minder krachtig. Weerloos, maar lichtvoetig, alsof hij ieder moment kan wegspringen, het hazenpad kan kiezen. Deze vrijheid is symbolisch: de denker stond in de 19e eeuw voor vrijheid van de geest, la liberté de la pensée.

De creatieve geest aan het werk, waarin de gedachten het hele lijf meedenkt, de armen, de vezels. Het is een pose die je vaak terugziet op profielfoto’s van schrijvers en andere creatievelingen. De mannen met de dichte, gebalde vuist, symbool van kracht, de vrouwen de open hand onder de kin. Van vrijheid van de geest. Zoals René Descartes het ooit bedoelde, de essentie van het bestaan. Op de Neude en in de tuinen van hotel Biron.